Erzurum Güncel- Turgut ERAT-Çağatay GÜRÜCÜ-Gürkan BAYRAKTAR Karadeniz’de 8 ilin yaylalarını birleştirecek olan 2 bin 600 kilometrelik Yeşil Yol Projesi’ne karşı başlatılan direnişin simgesi olan Rabia Özcan, nam-ı diğer Havva Ana… O, proje için yol açmaya gelen iş makinelerinin önüne gövdesini siper etti. “Vali bize çapulcu diyor, halkım ben halk!” diyerek isyanını haykırdı. Havva Ana, Rize’nin Yukarı Kavrun Yaylası’nda doğayı korumak için başlattığı mücadeleyi sürdürüyor. BU YAPTIKLARI YEŞİL YOL DEĞİL BATAKLIK Havva Ana, “Bu Yeşil Yol değil, bataklık” diyor ve projeye neden karşı çıktığını ise şöyle anlatıyor: “İsyanım bu topraklarda doğup büyüdüğüm için. Kaç yaşıma geldim. Böyle bir şey görmedim. Doğamızı bozdurmak istemiyoruz. Maksatlarının sadece yol olduğuna inanmıyorum. Bunun altında çok şey var. Denizlerimizi, derelerimizi sattılar sıra dağlarımıza geldi. Biz dağlarımızı korumak mecburiyetindeyiz.” YAYLANIN JANDARMASI DA BİZİZ, VALİSi DE 63 yaşındaki Havva Ana, yetkililere ise “Bizi düşünüyorlarsa hayvancılığı teşvik etsinler. Hayvancılığımız bitmesin. Yaylalarımız için sonuna kadar mücadelemize devam edeceğiz. Yine gelsinler, yine aynı tepkiyi gösteririm… Bizim yaylamızı bize bıraksınlar. Biz yaylamızda jandarma istemiyoruz. 14 araçla jandarma çıkmış Samistal Yaylası’na. Yaylamızın hakimi de hükümeti de jandarması da valisi de biziz” diye sesleniyor. HES çöplüğü olacağız DEVLET Su İşleri (DSİ), Türkiye’deki HES projeleriyle ilgili en kapsamlı açıklamayı Mart 2015’te yaptı. Türkiye’yi bekleyen felaketin boyutlarını gözler önüne serdi. DSİ’nin verilerine göre tamamlanan, inşaat halinde olan ve projelendirilen baraj ve HES’lerin toplam sayısı bin 487. Türkiye genelinde tamamlanıp, enerji üretimine geçen baraj ve HES projelerinin sayısı 503. Bu projelerin 65’i DSİ, 438’i ise özel sektör ve ortaklıkları ile yapıldı ve işletiliyor. İnşaat halinde olan baraj ve HES projesi sayısı ise 4’ü DSİ, 139’u özel sektör tarafından olmak üzere 143. tane planlama ve proje aşamasında olan ve önümüzdeki süreçte yapılması planlanan baraj ve HES sayısı toplamda 841. Vadilerinde dozerlerin çalıştığı Türkiye’de 2025’e kadar yaklaşık 4 bin HES yapılması bekleniyor. En çok HES olan iller şöyle: Trabzon 93, Artvin 84, Giresun 68, Erzurum 63, Kahramanmaraş 54, Antalya 54, Adana 46, Rize 42, Sivas 34, Ordu 32. HES yapılmayan il sayısı 8: Edirne, Tekirdağ, Kırklareli, İstanbul, Uşak, Yozgat, Aksaray ve Kilis. HES NEDİR? Hidroelektrik santralleri (HES) suyun yerçekimine bağlı potansiyel enerjisinin, elektrik enerjisine dönüştüğü santrallerdir. Ülkemizde elektrik enerjisi üretmek amacıyla kurulan “Akarsu tipi tesisler”e kısaca HES deniliyor… Karadeniz kan ağlıyor! Karadeniz’in sahilleri otoyollarla talan edildi. Yaylaları, Yeşil Yol Projesi’yle betonlaştırıldı. Ama en büyük isyan, dereleri öldüren, canlı hayatını bitiren, doğayı katleden hidroelektrik santrallerine, yani HES’lere… 8 ŞEHİRDE 271 HES PROJESİ Karadeniz, sahip olduğu doğası, zengin su kaynaklarıyla rantın merkezi haline geldi. Karadeniz’i besleyen dereler ise şimdi HES’lerin pençesinde yok oluyor. Yöre halkını isyan ettiren HES projeleri, Doğu Karadeniz’de yoğunluk kazandı. Artvin, Bayburt, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Samsun ve Trabzon’a hizmet veren Doğu Karadeniz Projesi’nin Şubat 2015’te açıkladığı verilere göre; bölgede aktif ve yapımı devam eden 271 lisanslı HES bulunuyor. ARTVİN’DE REKOR BAŞVURU Trabzon, Rize, Giresun ve Artvin’de toplam 341 firma HES yapımı için müracaat etti. 73 HES’in yapımına izin verilirken, 17 HES inşaatını mahkeme durdurdu. En çok başvuru, sel felaketiyle gündeme gelen Artvin için yapıldı. 116 firma, Artvin’in derelerine HES kurmak istedi. Şavşat-Meydancık ve Borçka-Camili yöresinde 8 HES inşaatını mahkeme durdurdu. Yapımı biten 3 HES faaliyet halinde. KATKISI SADECE YÜZDE 2… Devlet Su İşleri’nin verilerine göre; Rize’de ise 62 adet HES projelendirildi. Bu HES’lerin kaynağı ise Kaçkar Dağları’ndan beslenen, Fırtına, Arılı, Çağlayan, İyidere, İkizdere ve Arhavi dereleri… Doğa harikası vadileri yok edecek 62 projenin, Türkiye’nin elektrik üretimine katkısı ise sadece yüzde 2… Peki ya zararları? Artvin, Rize, Trabzon ve Giresun’u neler bekliyor? İşte doğayı bekleyen felaketin özeti… BİR DAHA ESKİSİ GİBİ OLMAZ Sadece bu derelerde yumurtlama alanı bulunan ve yaşayan, Uluslararası Bern Sözleşmesi’ne göre avlanması yasak olan Benekli Deniz Alası (Salma trutta labrax) yaşam alanında su kalmadığı için yok olacak. Bu vadilerde HES’ler için açılacak olan yollarda, dinamitler patlatılacak. Ağaçlar kesilecek. Tam bir doğa katliamı yaşanacak. Karadeniz’in simgesi olan çay ve fındık üretimi riske girecek. Doğu Karadeniz’in bir daha eski haline gelmesi ise mümkün olmayacak… Can suyunu bile bırakmadılar Karadeniz’de derelerin suları rant için 49 yıllığına özel şirketlere kiralanıyor, borulara hapsediliyor. Derelerin yatakları değişiyor. En az yüzde 40 oranında bırakılması gereken can suyu birçok projede uygulanmadığı için akarsular kuruyor. Solaklı, Aksu, Yuvarlakçay, Camili, Şavşat gibi yüzlerce vadi can çekişiyor. Üzerine 4 HES kurulan İkizdere kuruma tehlikesi ile karşı karşıya. Uzmanlar HES yerine rüzgar ve güneşe dayalı alternatif enerji kaynakların kullanılması çağrısı yapıyor. HES’lere karşı hukuk mücadelesi başlatan Karadenizliler de yaptıkları eylemlerle seslerini duyurmaya çalışıyor. Bir baraj için 70 bin ağaç kesiliyor HES’ler için hazırlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporları çelişkilerle dolu. İşte Rize’de yapımı planlanan Paşalar HES örneği… ÇED raporunda, kesilecek ağaç sayısı 157 olarak verildi. Ancak Paşalar HES Projesi’nde etkilenecek alanın yollar ve tesislerle 143 hektar olduğuna dikkat çeken uzmanlar, kesilecek ağaç sayısını da 69 bin 577 olarak hesapladı. Aynı durumun diğer HES projeleri için de geçerli olduğuna vurgu yapan uzmanlar, “Bu demek oluyor ki Karadeniz’de orman kalmayacak. Doğa yok olacak” dedi. Halk isyan ediyor yandaş bayram!.. Karadeniz’i yok eden HES projelerinin arkasından da iktidara yakın isimler çıkıyor. Onlardan biri Kiler Holding… AKP eski Milletvekili Vahit Kiler’in ortağı olduğu şirket, Artvin Camili Vadisi’nde HES kurmak için proje hazırladı. İktidara yakın Çalık Enerji ise Erdoğan’ın memleketi Rize Güneysu’ya kurduğu HES ile elektrik üretiyor. ‘Doğa katliamının sorumlusu AKP’ ÇEVRE Mühendisleri Odası Başkanı Mert Güvenç, “Bölgede HES’ler mantar gibi çoğalmaya başladı. Hatta iş o kadar çığırından çıktı ki, eskiden dere olan fakat artık orada olmayan derelere bile lisans verildi. Bir kaynaktan çıkan derenin üzerine 10 tane HES lisansı verilmesi doğa katliamı ile sonuçlandı. Çevre felaketlerinin de baş sorumlusu AKP’dir” dedi.