Bazı şehirler tarihin kıyısında durur.
Bazılarıysa bizzat tarihi omuzlar.
Erzurum, işte o omuzlardan biridir. Hatta omurgasıdır bu memleketin.
Bugün; 23 Temmuz.
Takvimde bir yaz günü gibi görünür. Ancak bu şehir; her 23 Temmuz sabahı, mazinin sesiyle uyanır. Titrer ve kendine gelir...
Çünkü bugün, bir milletin küllerinden doğduğu, hiç bir güce boyun eğmediği, "kendi kaderimi kendim yazarım" dediği gündür.
Erzurum Kongresi’nin üzerinden tam 106 yıl geçti.
O tahta sıralarda alınan kararlar, bugün hâlâ bu taş sokaklarda, bu dağ yamaçlarında, bu binbir çiçekli yaylalarda, halim selim yiğitlerin buz tutan bıyıklarında...
23 Temmuz; bu yurdun Türkülerinde ve geceleyin karlı ovada, kaskatı katılaşmış, donmuş insanlarının göz bebeklerinde yaşıyor.
23 Temmuz; nutuk atılan bir kongre değil, direniştir.
23 Temmuz; 1919’un yazında, işgal altındaki bir vatanın doğu ucunda; eli nasırlı, yüreği yanık insanların bir araya geldiği gündür.
O gün toplandılar; çünkü umut bitmemişti.
O gün toplandılar; çünkü millet sahipsiz değildi.
Ve o gün; Erzurum’da yalnızca bir kongre yapılmadı.
O gün; bu milletin sesi, ilk kez bir araya gelip göğe doğru yükseldi.
Alınan kararlar öyle sağlamdı ki, bugün bile bu ülkenin ve tüm mazlum milletlerin vicdanı olmaya devam ediyor:
1- Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür asla parçalanamaz.
2-Her türlü yabancı işgale ve müdahaleye karşı millet topyekûn kendini savunacak ve direnecektir.
3- İstanbul Hükûmeti vatanı koruyamaz ve istiklali sağlayamazsa geçici bir hükümet kurulacaktır.
4- Kuvayı Milliye’yi etkin, milli iradeyi hâkim kılmak esastır.
5- Gayrimüslimlere, siyasî hâkimiyet ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez.
6 - Manda ve Himaye kabul olunamaz !
7 - Millî Meclis'in derhal toplanmasını ve hükûmetin yaptığı işlerin meclis tarafından kontrol edilmesini sağlamak için çalışılacaktır.
***
Bu kararlar sadece cümle değil; bir milletin namusu, vicdanı, ayağa kalkışıdır..
Ben; her 23 Temmuz’da, bu kararları yeniden okurum. Çünkü tarih yaşanmaz, geleceğe de taşınır....
Bazen, bir fotoğraf anlatır her şeyi... 3 Temmuz 1935... Cumhuriyet, henüz 12 yaşında... Cumhuriyet Caddesi’nde ilerleyen kalabalığın fotoğrafı... İşte; önünde asker, öğretmen, anne, çocuk… Her biri yan yana yürüyor. O yürüyüş, bir sokakta değil; bir milletin alın yazısında sürüyor hâlâ.
O yürüyüş, Erzurum’un yürüyüşüdür.
Geriye değil, daima ileriye…
Cumhuriyeti kuran bu kentte, bilimi büyüten bu üniversitenin temeli de yine bir 23 Temmuz sıcağında atılmışdı.
O öyle sıradan bir temel değildi. O temelden bir medrese değil, bu yurdun evrensel bir ülküsü yükseldi.
Atatürk Üniversitesi...
Bugün; bilimde, sağlıkta, teknolojide doğunun gözbebeği..
Patentleriyle, araştırmalarıyla, mezun ettiği gençlerle, 1919 ruhunu çağın ve geleceğin aklına dönüştürüyor.
Nedense beno kartal kapılı kampüse her girdiğimde 23 Temmuz kongre salonunun tarihe tanık taş duvarlarını hissederim içimde.
Dadaşlık; bir sıfat değil, bir duruştur,
Erzurumlu olmak, Dadaş olmak; nüfus kaydına yazılmakla değil, bu şehrin yükünü yürekte taşımakladır. Hep söyledim, yine söylüyorum:
Dadaş; eğilmeyendir.
Dadaş; zalime sessiz kalmayandır.
Dadaş; memleket deyince gözleri buğulanandır.
Bugün bu toprakları hâlâ işte o duruş ayakta tutuyor. Kongre binasının gölgesi; sadece geçmişi değil, geleceği de aydınlatıyot
Bugün; 106 yıl öncesi o gün...
Tehditlerin biçimi değişmiş olsa da özü değişmedi.
O gün; işgal vardı, bugün ise cehalet, umursamazlık, hafızasızlık…
O gün silah vardı, bugün ekranlar...
Biz; Erzurum Kongresi kararlarını pusula yapmazsak, yönümüzü kaybetmemiz an meselesi.
Bugün; bu yazıyı yazarken, çocuklarımıza, öğrencilerimize, gençliğimize şunu hatırlatmak istiyorum:
Erzurum Kongresi, bu toprakların yeniden insanlaşma senedidir.
Ve biz o sözün, o imzaların, o kararların mirasçılarıyız.
Son söz;
Cumhuriyet’in vicdanıdır Erzurum...
O gün; mazlumların dili olduysa Erzurum, bugün de mazlumların umudu olabilir.
Yeter ki, vicdanlarımızı susturmayalım!