Erzurum Güncel- Erzurum’da Anıtlar kurulu ve BüyükşehirBelediyesinin ihmalkarlığı 106 yıllık tarihi konağın yok olmasına neden oluyor.
Erzurum’un en merkezi yerinde bulunan tarihi konak, bugünyanında yapılan bir inşaat kazısı nedeniyle büyük hasar gördü. Tarihi binanınduvarlarında ve tavanında kısmen çökükler meydana gelirken, bina sahibi AbdulVahap Atmaca, Anıtlar kurulu ve Büyükşehir Belediyesini suçladı. Anıtlarkurulunun bu binanın yanında inşaat kazısı yapmasına müsaade etmesine veBüyükşehir Belediyesinin bu inşaat göz yummasına anlam veremediklerini belirtenAbdul Vahap Atmaca, Anıtlar Kurulunun ve Büyükşehir Belediyesinin acilenmüdahale etmesi gerektiğini söyledi.
Paha biçilmeyen ve Türkiye’de bir örneği bulunmayan konağıngöz göre göre yok edilmeye çalışıldığını ifade eden Atmaca, “Bu olay tamamentarihe bir saldırıdır. Bu binada oluşan hasarlardan Anıtlar kurulu veBüyükşehir Belediyesi sorumludur. Buraya ruhsat ve izin verenler hakkındasavcılığa suç duyurusunda bulunacağız. Acilen bu kazı ve inşaat durdurulmalıdır”dedi.
ANITLAR KURULU NE YAPIYOR…
Erzurum’da tarihi camilerin yıkılmasına göz yuman AnıtılarKurulunun Erzurum’da ne yaptığı merak konusu oldu. Belediyelerin bir çok işinemüdahale eden ve şehirdeki görüntü kirliğinin önünde engel olan Anıtlar Kurulutepki çekmeye devam ediyor.
İŞTE O TARİHİ KONAĞIN öZELLİKLERİ…
Batı Yapı Sanatının ender örneği Erzurum'da yaşıyor
Kayıtlarda 'Hacı Bekirzade Ağa Konağı" olarak geçiyor.Sahibi Erzurumlu Süleyman Ağa. Tüccar, ufuk sahibi, çocuklarını okutmuş.Onlardan biri bütün Erzurum'un tanıdığı Fizo Baba. Fizo Baba lakaplı HüseyinKaragöl, Diş Hekimliği, ardından Fizik okumuş. Erzurum Lisesinde Fizik öğretmenliğiyapmış. Konak, uzun ve ilginç öyküye sahip.
1908 tarihinde yapılmış. Yani Meşrutiyet ile yaşıt. Batılıetkinin Osmanlı topraklarında estiği bir dönemde Hacı Bekirzade Süleyman Ağa,ileri görüşlü bir tüccar olarak kendisine Batı üslübunda konak yaptırıyor.Konak Rus Ampri ve Barok mirarisinin izlerini taşıyor. Barok, Avrupaİtalyasında doğmuş, Rusya'ya ardından Osmanlı'ya moda olarak geçmiş bir yapımtarzı.
Konak birbirinden ilginç özelliklere sahip. Türkiye'deiçerisinde hamam olan ilk ve tek ev. Yine parasıyla ve tapusuyla özel kaynaksuyuna sahip. Süleyman Ağa, konağın su derdi olmasın diye Palandöken dağındantapuda 'iki lüle su' diye geçen suyu satın almış. Yakın zamana kadar SüleymanAğa'nın torunu Mesrure Atmaca'nın yaşadığı bu tarihi evin her yanı ayrı birtarihi güzelliğe sahip.
Her taşoymasına 1 Osmanlı altını
Süleyman Ağa, konağı yaptırırken hiçbir şeyden kaçınmamış.Ampri ve Barok tarzında konak inşa ettiren Hacı Bekirzade Süleyman Ağa, bir kusuru olmasın diye dış cephede her birtaşın oyması için 1 Osmanlı altını vermiş. Mimarı ve ustaları İstanbul'dangetirtilen, çağının Erzurum ve Osmanlı ülkesi için özellik arz eden konağı, hiçbir şeyden kaçmayan zihniyetin sağlamtemelleri nedeniyle günümüzde hala ayakta ve canlı duruyor.
Konağın heryanı ayrı cevher
Konak, dış cephesinde çok kıymet arz eden yontma ve oymataşlarının yanı sıra içerisinde de adeta tarihi değeri biçilemeyecek eşyalarıbarındırıyor. En dikkat çekici eşyalar arasında Ruslar tarafından yapılan"Rus Sobası", yine 100 yılı devirmiş Porselen Karpuzlu Lüks Lambasıbulunuyor. Konağın en nadide eserleri ise hiç şüphesiz ki, tek parça cevizağacından ve yontulmadan yapılmış iki köşe ve koltuk takımı.
Unutmadan altını çizeceğimiz başka bir nadide eser isehayvan motifli halı.
Rus işgalinde Ruslar konağa el koymuşlar. 1 yılı aşkın RusKarargah binası olarak kullanılan bina için Rus Komutan, konak sahibine kaldığısüre için kira ödemiş. Ancak bu kira ödemesine dair elde mevcut bir vesika neyazık ki kalmamış.
Bu eseresahip çıkılmalı
Konakiçerisinde yapılan hamama yalıtım çok güzel yapılmış, sızdırma yok.. külhanıvar, soğukluk sıcaklığı var..
7 Oda,ahşap, çift kanatlı kapılar, 4 avlu, bezemeli bezemesiz çatı örtüğü, ön kapıçok görkemli, arka kapı görkemsiz ve alçak.. dış kapıyla arka kapı birbirinigörüyor... Suyu özel tapulu, satın alınmış kaynak suyu.. iki lüle su biçimindetapuda kayıt bulunuyor.
ErzurumKültürünü canlı tutacak bir eser
Konak sahipleri, bu kıymetli eser için artık yapacaklarıfazla bir şey olmadığını düşünüyorlar. özel sektör açısından çok nadide birişletme vasıflarına sahip Konak, aynı zamanda Kamu elinde halka açılmaözelliklerini de taşıyor.
Barındırılacak bir yeri olmadığı için Kültür Müdürlüğü, çoknadide tabloları Ankara'ya Kültür Bakanlığına göndermek zorunda kalmıştı.Kültür Bakanlığı veya Belediyelerin elinde gerçek değerini bulacak, aynızamanda insanların ziyaretine açılabilecek bu nadide esere sahip çıkılmasıgerekiyor.
Süleyman Ağa kimdir?
Batı Barok ve Avrupa kültürünü yansıtan Erzurum'daki tek Konağıyaptıran Hacı Bekirzade Ağa Efendi, Erzurumlu bir tüccar. Ufku açık, geleceğigören biri olduğu attığı adımlardan anlaşılan Hacı Bekirzade Süleyman Ağa,çocuklarını okutmuş. Onlar içerisinde Erzurum için ünü hiç unutulmayan HüseyinKaragöl yani NAMI DİĞER FİZO BABA geliyor.
Fizo Baba, Diş hekimliği fakültesini bitirmiş, ardındanfizik okumuş. Erzurum Lisesinde öğretmenlik yapmış, hürriyet gazetesindegazetecilik yapmış, Cerrah Paşa Tıp Fakültesini kuran Hazım Bumin ile yakın arkadaş.
Hacı BekirzadeAğa Efendi Konağı Restorasyon Raporları
Konakla ilgili restorasyon projeleri hazırlatılmış. Ancakmevcut sahipleri bunun için kaynak temin edememişler. Anneleri MesrureAtmaca'nın terki dünyası sonrası aile bakımsızlıktan yitmektense, Konağın Kamuveya özel sektör eliyle yaşatılmasını arzuluyorlar. Aile tarafından hazırlatılan Restorasyonraporlarında Konak şöyle tarifleniyor:
(Rölöve,Restitüsyon, Restorasyon ve Statik Raporu)
Hacı Bekirzade Ağa Efendi Konağı çok katlı yeni yapılaşmanınarasında tekil bir örnek olarak kalmıştır. ön cephesinde bulunan kitabesi vetapu kayıtlarına göre bina 1908 yılında yapılmıştır. O tarihten günümüze kadarHacı Bekirzade Ağa Efendinin ailesi tarafından konut olarak kullanılagelmiştir.
1916-1918 Rus işgali sırasında Rusların karargah olarak kullandığıkonak işgal sonrası , sonraki dönemlerde ise sürekli konut kullanımınısürdürmüştür.
Ev iki ana kısımda incelendiğinde ön kısmının çok fazladeğişiklik geçirmeden günümüze kadar geldiği buna karşın daha ihmal edilmişolan arka kısmının çatısının değiştiği ve mimari elemanları kısmen kaybettiğigöze çarpmaktadır.
Mimarisi:
Konak geleneksel Erzurum konut mimarisi özelliklerinigöstermekle beraber, Erzurum'da örneğine az rastlanır bir taş işçiliğiyle süslüdoğu cephesiyle öne çıkmaktadır. Ampri ve Barok tarzı uygulanan konak genelolarak üç kısımdan oluşmaktadır.
1.Girişte bulunan taş kaplı sofa ve etrafındaki odalar. Busofa yine zemini taş kaplı olan koridorumsu bir mekanla arka bahçeyebağlanmaktadır.
2.Giriş sofasına açılan odaların güneybatıda konumlanmışolanından geçilerek ulaşılan, geleneksel Erzurum evlerinde Tandır evi olarakadlandırılan mekan olduğu düşünülen, yine taş kaplı sofa ve etrafındaki odalar,ki bu odalar arasında hamam da bulunmaktadır.
3.Arka bahçeye açılan koridora bağlı, konağın kuzeybatısındakonumlanmış olan ve ev sahiplerinin hizmetli mutfağı olarak inşa edildiğinibelirttiği kısım.
Konak geleneksel Erzurum evleri yapım tekniğine uygun birşekilde inşa edilmiştir. 70-85 cm kalınlığındaki taş duvarlar belli aralıklarlayatay ahşap hatıllarla birbirine bağlanmıştır. Taş duvarlar pencere ve kapıyanları dahil köşelerde kesme, orta kısımlarda ise moloz yığma sistemiyle inşaedilmiştir.
Binanın taş duvarlarıyla ilgili statik bir sorunu bulunmuyor.
(Rölöve, Restitüsyon,Restorasyon ve Statik Raporu
Ağa Efendi, Mesrure Atmaca'nın dedesi, Erzurumlu, evintapusunda da ismi geçiyor. Süleyman Ağa, Batı Barok ve Avrupa kültürünüyansıtan Erzurum'daki tek eser,