Gazete Güncel- 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda kenti savunmak için yapılan ve kahramanlık destanlarının sahnelendiği Erzurum’daki tabyaların korunması için yeni bir girişimde bulunuldu.  Atatürk Üniversitesi’nin ev sahipliğinde düzenlenen, “Tabyaların Somut ve Somut Olmayan Kültürel Miras Olarak Önemi” başlıklı çalıştayda konuşan UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Somut Kültürel Miras İhtisas Komitesi Üyesi Prof. Dr. Özlem Karakul, tabyaların özgün yapısı ve zengin kültürel birikimiyle uluslararası miras listelerinde yer alabilecek nitelikte olduğunu belirtti.

Prof. Dr. Karakul, Atatürk Üniversitesi ile iş birliği içerisinde tabyaların UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınması için bir başvuru dosyası hazırlıklarına başlandığını açıkladı. Bu kapsamda yapılacak çalışmaların sadece mimari belgelemeyle sınırlı kalmaması gerektiğini vurgulayan Karakul, aynı zamanda tabyalarla ilişkili toplumsal hafızanın, geleneklerin ve kültürel uygulamaların da kayıt altına alınmasının önemli olduğunu ifade etti.

Sivişli Tabyası’nda belgeleme çalışması

Selçuk Üniversitesi’nde görev yapan, ODTÜ ve Atatürk Üniversitesi'nde de yarı zamanlı dersler veren Prof. Dr. Karakul, geçtiğimiz dönemde yürüttükleri bir stüdyo dersi çerçevesinde Sivişli Tabyası'nda öğrenci gruplarıyla birlikte kapsamlı bir çalışma gerçekleştirdiklerini anlattı. Alanda rölöve hazırladıklarını ve koruma önerileri geliştirdiklerini belirten Karakul, tabyanın taşıdığı mimari ve kültürel değerlerin belgelenmesinin UNESCO süreci için temel oluşturduğunu söyledi.

Erzurum’un soyut mirası da güçlü

Erzurum’un yalnızca somut yapılarıyla değil, yaşam kültürüyle de güçlü bir mirasa sahip olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Karakul, kentin mutfağından, halk anlatılarına, el sanatlarından, dini ve toplumsal ritüellere kadar pek çok unsurun UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras Temsili Listesi’ne aday olabilecek zenginlikte olduğunu söyledi. Prof. Dr. Karakul ayrıca özellikle sözlü geleneklerin, gösteri sanatlarının ve doğayla ilgili kadim uygulamaların belgelenmesinin de önemine dikkati çekti.

Sahada inceleme

Çalıştay kapsamında Prof. Dr. Karakul ve beraberindeki akademisyenler, başta Aziziye Tabyası olmak üzere bazı tarihi alanlarda saha çalışmaları gerçekleştirdi. Nenehatun Tarihi Milli Parkı içerisinde yer alan tabyaları ziyaret eden heyet, araştırmacı-yazar Abdurrahman Zeynal’ın rehberliğinde bölgede kapsamlı incelemelerde bulundu. Alanın tarihi önemi hakkında bilgi alan katılımcılar, görsel ve yazılı belgelemelerle tabyaların güncel durumunu kayıt altına aldı.

Bu çalışmalarla birlikte Erzurum’un hem fiziksel hem kültürel dokusuna dair güçlü bir miras envanteri oluşturulması hedefleniyor. Yapılacak başvurunun başarıya ulaşması hâlinde tabyalar, Türkiye’nin UNESCO’daki yeni temsilcileri arasına katılabilir.

Manolya Bulut/ Pusula