Erzurum Güncel- Bölgelere göre teşvikin geliştirildiği 2012 yılından itibaren taahhüt edilen yaklaşık 1 milyon istihdamın 280 bini gerçekleşmedi. Yatırımların da yaklaşık 68 milyarlık kısmı havada kaldı. İptal edilen teşvik belgeleri arasında Silopi’de elektrik, Diyarbakır’da pamuk ipliği üretimi de bulunuyor.

HAMİDE HANGÜL

Devletin faiz indiriminden bedelsiz arazi tahsisine, kritik çalışanların maaş ödemesinden KDV muafiyetine kadar iş dünyasına sunduğu sayısız teşviklere karşın, bazı yatırımlarda sözlerin tutulmadığı görüldü. Ekonomi Bakanlığı’nın verilerinden yapılan hesaplamalara göre, teşvik sisteminin bölgelere göre yeniden geliştirildiği ve ciddi iyileştirmeler yapıldığı 2012 yılından bu yana taahhüt edilen tahmini 1 milyon istihdamı yaklaşık 280 bini havada kaldı. Söz konusu dönemde yine iş dünyasının Diyarbakır’dan Şırnak’a, Sakarya’dan Hatay’a kadar yatırım sözü verdiği milyarlık bazı yatırımlar da yerine getirilmedi.

Geçen 5,5 yıllık sürede yaklaşık 68 milyarlık yatırımın gerçekleşmediği hesaplandı. İptal edilen teşvik belgeleri arasında Silopi’de 280 kişiye istihdamla 874 milyonluk elektrik üretimi, Adana’da 2 milyarlık ve 140 kişi iş kapısı açacak enerji yatırımı, Kocaeli bölgesinde 1,9 milyarlık liman işletmesi, Antalya, Hatay ve Muğla’da 4 ve 5 yıldızlı oteller, Adana’da bin 121 kişiye istihdam sağlayacak petrokimya tesisi, Diyarbakır’da 274 milyonluk pamuk ipliği üretimi ve İzmir’de hastane de bulunuyor.

Söz konusu teşvike bağlanan bazı yatırımların devir nedeniyle iptal edildiği görüldü. Öte yandan Ekonomi Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, 20 Haziran 2012’den bu yıl haziran sonuna kadar taahhüt edilen sabit yatırım 454,4 milyar lira oldu. Bu rakamın 342,6 milyarı yerli, 111,8 milyarlık kısmı da yabancı yatırımlardan geldi. Taahhüt edilen toplam istihdam, söz konusu dönemde 819 bin 335’e ulaşırken, istihdam sözünün 741 bin 339’u yerli, 77 bin 996’sı da yabancı sermayeden geldi. Bu dönemde teşvike bağlanan 24 bin 297 belgede yerli yatırımcı yine ağırlık kazandı. Belgelerin 23 bin 52’si Türk firmaları, bin 245’i yabancılardan geldi. Bu dönemde düzenlenen belge adedinde birinci bölge yüzde 33, ikinci yüzde 18, üçüncü yüzde 15, dördüncü yüzde 12, beşinci yüzde 11 ve altıncı yüzde 11 pay aldı. Öngörülen sabit yatırım tutarı dikkate alındığında ise birinci bölge, yüzde 38 payla ağırlığını korudu. Düzenlenen 24 in 297 teşvik belgesinin 16 bin 380 adedi komple yeni yatırım, 5 bin 855’i tevsiden oluştu. 

HAVADA KALAN 280 BİN İSTİHDAM

Teşvik sisteminde bölgelere göre teşviklerin yeniden düzenlendiği 2012 yılının tamamında iptal edilen teşviklerin sabit yatırım tutarı 10,1 milyar olurken, istihdam 45 bin 792 olarak gerçekleşti. Söz konusu iptal edilen teşvik belgelerinde taahhüt edilen istihdam 2013 yılında 39 bin 150, 2014’de 111 bin 236, 2015’de 21 bin, 2016’da 39 bin 153 ve 2017 Haziran itibariyle 24 bin 393 olarak gerçekleşti. Yatırımlara göre incelendiğinde, 2013 yılında 11,5 milyar, 2014’te 15,6 milyar, 2015’te 5,9 milyar, 2016’da 14 milyar ve 2017 Haziran itibariyle 10,6 milyarlık belgenin  iptal edildiği hesaplandı.

HAZİRANDA 741 YATIRIM BELGESİ

Ekonomi Bakanlığı tarafından haziran ayında 741 yatırım teşvik belgesi verildi. Resmi Gazete’de yayımlanan listeye göre, belge alan projelerin sabit yatırım tutarı 8 milyar 965 milyon 133 bin 637 lira olarak hesaplandı. Söz konusu yatırımlarla 16 bin 998 kişinin istihdamı planlanıyor. Bu dönemde sabit yatırım tutarı 280 milyon 142 bin 742 lira olan ve bin 154 kişinin istihdam edilmesi öngörülen 37 yatırım teşvik belgesi de iptal edildi. İlk 6 ayda düzenlenen teşvik belgelerinin ise 3 bin 623’ü yerli, 158’i yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı. Yerli firma teşvik belgelerinde artış görüldü. 

SANAYİDE 5,3 MİLYON KİŞİYE İŞ

Son 5,5 yılda iptal edilen teşvik belgeleriyle taahhüt edilen yaklaşık 250 bin istihdam gerçekleşmezken, sanayide istihdamda da yıllık yüzde 0.16 azalış görüldü.

Sanayide istihdam 5 milyon 381 binden, 5 milyon 372 bin kişiye geriledi.

İnşaat sektöründe istihdam yıllık 2 milyon 85 bin kişiden 2 milyon 187 bine ulaştı.

Hizmetlerde istihdam, 15 milyon 277 bin kişiye ulaşarak  en fazla payı aldı.

Bu yıl ocak-haziran döneminde ise 50,8 milyarlık yatırım teşvike bağlandı.Karar