Erzurum Güncel- Uzundere ilçesinde dün sabaha karşı meydana gelen göçük sonrasında, gözler, heyelan bakımından Türkiye’de ilk sıralarda bulunan Erzurum’da özellikle Tortum ilçesindeki riskli mahallelere çevrildi.

Uzundere’de göçük

Uzundere'de bulunan sanayi bölgesinde sabaha karşı saat 05.00 civarında meydana gelen göçük, bölgedeki iş yerleri ve üst katlardaki evlerde yıkıma neden oldu. Olayın meydana geldiği saatlerde evlerinde uyuyan vatandaşlar, büyük bir gürültüyle uyanarak aniden ortaya çıkan tehlike karşısında evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Göçük sebebiyle yıkılan kayalar, ev ve iş yerlerinin duvarlarına çarparak ciddi hasarlara yol açtı. Duvarlarda oluşan çatlaklar, pencerelerin kırılması ve kaya parçalarının evlere girmesi sonucunda çevredeki yapılar güvenlik açısından risk altına girdi. Vatandaşlar, yaşadıkları korku dolu anların ardından güvenli bir yer arayışında, evlerinden uzaklaşmak zorunda kaldı.

Evleri ve iş yerleri zarar gören vatandaşlar, tehlikenin adeta geliyorum dediğini belirterek göçük sırasında canlarını zor kurtardıklarını söyledi.

AFAD tarafından inceleme başlatıldı

 Erzurum’un Uzundere ilçesine bağlı Çaybaşı Mahallesi’nde yaşanan göçük sonrası AFAD ekipleri bölgede inceleme yaptı.

Bugün sabah erken saatlerde Çaybaşı Mahallesi arkasında bulunan dağ eteğinden kopan kaya parçalarının bölgede bulunan evlere zarar vermesi sonucu evler boşaltılmıştı. Ekipler bölgede güvenlik şeridi çekerek vatandaşların bölgeye girmesine izin vermiyor.

Haberin ardından çok sayıda iş makinesi bölgeye sevk edildi. AFAD ekipleri bölgede incelemelerde bulunurken, iş yeri ve ev sahipleri yaşadıkları tehlikenin şokunu henüz üzerlerinden atamadı.

Erzurum Valiliğince yapılan yazılı açıklamada, sabah saat 05.30 sıralarında, Uzundere ilçesine bağlı Çaybaşı Mahallesi'nin arka kısmında, dağ eteğinden kopan kaya parçalarının Sanayi Sitesi'nde bulunan iki iş yerinin duvarına çarpması sonucu hasar oluştuğu belirtilerek, "Olayda herhangi bir yaralanma ve can kaybı yaşanmamıştır. Erzurum AFAD Müdürlüğüne bağlı ekibimiz bölgeye intikal etmiş olup, Valiliğimiz tarafından olayla ilgili inceleme başlatılmıştır" denildi.

Sağlar Mahallesi’ne dikkat

Bağbaşı beldesine Sağlar Mahallesinde HES borularının geçtiği dağda metrelerce uzayan bir hat boyunca çatlaklar, obruklar ve toprak kaymaları yaşandığı bildirildi. Köylüler, sağlar Mahallesinin arkasındaki dağdan geçen HES borularının yerleştirildiği alanın çevresinde oluşan hareketlilik köylüleri endişeye sevk etti. Bölgede Hidro Elektrik Santralin inşa süreci ve sonrasında anormal gelişmeler yaşandığını söyleyen köylüler; “ Mahallemiz Bağbaşı beldesine bağlı. Geçtiğimiz yıllarda Bağbaşı ve Pehlivanlı beldeleri arasında heyelan meydana gelmiş, 3 kişi yaralanmıştı. Büyük toprak kütlesinin  yolu ve akarsuya kapattığı bölgede sıkıntılar halen devam ediyor. Bunun yanı sıra HES boruları köyümüzün üstündeki dağdan geçiyor. Burada yakın zamanda obruklar, çökmeler  ve kırıklar oluştu. Kar örtüsü olmadığı için bu hareketlilik açıkça görülüyor. Havaların ısınmasıyla birlikte burada yaşanacak heyelan sebebiyle koca bir mahalle toprak altında kalabilir. Bunun için yetkililerin tedbirleri ivedilikle almalarını bekliyoruz“ diye konuştular.

2022 yılında heyelan meydana gelmişti

Erzurum’un Tortum ilçesinde 24 Mayıs 2022’de  gece 24.00 sıralarında Pehlivanlı ve Bağbaşı mahalle yol ayrımının 500 metre ilerisinde HES işletmesine ait 2200'lük borunun patlaması sonucu heyelan meydana gelerek yolun kapanmasına neden olmuştu. Heyelan sonrası olay yerine giden HES işletmesinde çalışan işçiler heyelan bölgesinden gelen sel nedeniyle hafif yaralanmış, heyelan tehlikesi nedeniyle 10 ev boşaltılmış, köy mezarlığı da tahrip olmuştu.

Heyelan sonrası olay yerine AFAD, Jandarma, ambulans ve sağlık ekipleri, itfaiye, Büyükşehir Belediyesi şantiyesinden iş makinası, Karayolları ekibi, elektrik direklerinin etkilenmesi nedeniyle Aras EDAŞ ekibi sevk edilmişti.

Erzurum Valisi Okay Memiş ve beraberindekiler heyelan bölgesinde incelemelerde bulundu. Vali Memiş burada yaptığı açıklamada, “Dün gece HES’e ait boru patlaması sonucu heyelan meydana geldi. 2 tane HES işçisi yaralandı, hayati tehlikeleri yok. Olayı öğrenir öğrenmez bütün yetkililer olay yerine geldik. Elektrik hatları da kesildi. Sabah olduğunda gördük ki büyük bir heyelanla karşı karşıyayız. HES borularının patlaması sonucu tepedeki kütle yola gelmiş. O sırada yoldan araç geçmemesi, evin olmaması büyük şans. Bağbaşı ve Serdarlı yolunu kapattık. Heyelan nedeniyle yolda bir göl oluştu, gölü boşalttıktan sonra buraya geçici bir yol vereceğiz. HES’in kusuru ile ilgili olarak hem idari hem de adli soruşturma başlatıldı. Gereken yapılacak, bütün zararlar telafi edilecek. Mezarlar ile ilgili de müftülüğe talimat verdik, İslami açıdan ne gerekiyorsa yapılacak” şeklinde açıklama yapmıştı.

HES’e AYM freni

Öte yandan Yapıldığı günden beri tartışmalara konu olan ve yargıya taşınan HES çalışmalarında yeni bir gelişme yaşanmıştı.

HES projesine 27 Haziran 2017 tarihinde ÇED olumlu raporu verilmiş, 31 Ekim 2017’de ise Erzurum 1. İdare Mahkemesi, kararın iptali istemi ile açılan davanın reddine karar verilmişti. ÇED olumlu kararında geçici kabul teklif belgesinde ve Geçici Kabul Tutanağı’nda hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştı. İdare Mahkemesi kararına karşı yöre halkı temyiz başvurusunda bulunmuştu. Temyiz dilekçesinde başvurucu, hükme esas alınan bilirkişi raporunun gerçeği yansıtmadığını, raporda Büyükbahçe Göleti’ne ve biriktirme havuzuna ilişkin değerlendirme yapılmadığını ve iddiaların İdare Mahkemesince de dikkate alınmadığını ifade etti.

Erzurum heyelan riskinde 3’ncü

2021 yılında Erzurum Valiliğince İl Afet Riskini Azaltma Projesi (İRAP) kapsamında yapılan çalışmada

heyelan olayları bakımından ilk sırayı 1673 heyelan olayı ile Trabzon, 1319 heyelanla Rize ikinci sırada, 939 heyelanla Erzurum’un üçüncü sırayı aldığı kaydedildi. Raporda, ülkemizde depremlerden sonra en çok hasarın meydana geldiği afet türü heyelanlar olduğu,  Erzurum’da 1950-2020 yılları arasında Oltu, Şenkaya, İspir, Çat ve Tortum ilçelerinde bu afetin daha yoğun olarak yaşandığının görüldüğü belirtildi. 2016 yılında Erzurum İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü teknik personellerince gerçekleştirilen arazi ve büro çalışmalarıyla üretilen heyelan envanter haritası bu çalışmada kullanıldığı vurgulanırken , heyelan envanter haritası oluşturulduğu bilgisi verildi.

İrfan Tarakçıoğlu/ Pusula